Doorlezen of niet? William Faulkner

Vandaag: Soldier’s pay, de eerste roman van William Faulkner (Liveright). 

Wie? Voor deze 100ste aflevering van mijn rubriek ‘Doorlezen of niet?’ grijp ik naar een grote naam: William Faulker, Nobelprijswinnaar, bekend van modernistische, als moeilijk te boek staande romans als The sound and the fury, As I lay dying en Absolom, Absolom.

Buzz? Soldiers’ pay, Faulkners debuutroman uit 1926, handelt over Amerikaanse soldaten die hebben gevochten in de Eerste Wereldoorlog en terugkeren naar een wereld die hen niet meer past. Je zou denken dat, nu WO I verwoed herdacht wordt, deze roman intussen wel vertaald geraakt zou zijn. Maar nee. Uitgevers, beschouw het als een beleefde suggestie. 

Vooroordeel van de dag? Nou ja, “moeilijk, hè? Ik heb Sound en Dying gelezen, en die boeken zijn de inspanning waard, maar toch... 

Wat was de vraag? Valt er iets te lachen, in het gezelschap van getraumatiseerde militairen?

De eerste vijftig bladzijden... Aan boord van een trein bevinden zich drie militairen. Julian Lowe, wiens opleiding te laat afgerond was om nog deel te nemen aan de vijandelijkheden. ‘He suffered the same jaundice [letterlijk: geelzucht; hier eerder: bitterheid, mc] that many a more booted one than he did (...); they had stopped the war on him.’ 

Dan Joe Gilligan, die alleen maar wil zuipen en niet vies is van een practical joke. ‘Think of something far, far away, and drink fast’, raadt hij de mensen aan. 

Ten slotte, Donald Mahon, de held die Julian Lowe had willen zijn. Verminkt, bijna blind, zijn geest verder weg dan die van een dronkelap, eigenlijk halfdood en op weg naar een familie en een verloofde die, zo houdt Gilligan vol, hem niet graag door de deur zal zien komen. 

(Knap detail: herhaaldelijk legt Faulkner de nadruk op Mahons verwoeste gezicht door te schrijven dat de man slaapt ‘under his scar’ of ‘beneath his terrible face’). 

Geen experimenten met vertelperspectief in deze vroege Faulkner. Alleen het zuidelijke idioom is al herkenbaar. What are you drinking wordt ‘whatcher drinking’, you wouldn’t have wordt ‘you wouldn’t of’ en go on is ‘g’wan’. 

Uitgesponnen dialogen en flarden innerlijke monoloog trekken aan de lezer voorbij, zoals het landschap aan de trein voorbijtrekt: 

New York was Ohio, and Ohio became a series of identical cheap houses with the same man entering gate after gate, smoking and spitting.

Hoe gelezen? W.F. Hermans heeft wel eens geschreven dat de literatuur over de wereldoorlogen verschilt naar gelang de afkomst van de auteur: Europese schrijvers schreven vanuit het slachtofferperspectief, de Britten en Amerikanen vanuit het perspectief van bevrijders/helden. Interessant punt, maar in Soldier’s pay is daar niets van te merken. Behalve Gilligan, die zich wanhopig amuseert, is iedereen in de greep van teleurstelling, mijmerend over verlies en dood. En toch is er ook veel humor, met name als Gilligan andere treinreizigers, die zich beklagen over het gedrag van de militairen, op hun nummer zet of flink in de maling neemt. 

Doorlezen? Faulkner vereist altijd concentratie, dus: niet te consumeren vlak voor het slapengaan. Maar uiteraard is dit meteen herkenbaar als sterk werk. Ja dus. 

Vrijdag, nog een boek uit het Diepe Zuiden van Amerika: 

doorlezen of niet in Pop. 1280 van Jim Thompson? 

Mark Cloostermans leest 3 x per week de eerste 50 bladzijden van een nieuw boek, brengt verslag uit van zijn leeservaring en beantwoordt ten slotte de vraag: lees ik door in dit boek... of toch maar niet?