In april uit de boekenkast gehaald en herlezen: Alleen maar nette mensen van Robert Vuijsje.
Het centrale idee blijft overeind: een Joodse jongen met een rijke achtergrond heeft een obsessie voor laagopgeleide zwarte vrouwen, gaat zijn hard c.q. loopt zijn lul achterna en struikelt van de ene gênante situatie in de andere, terwijl hij cultureel tussen twee stoelen valt, waar hij ook maar komt. Het was in die tijd niet de enige liefdesroman die racisme te lijf ging: Los van Tom Naegels was er ook zo een.
Het boek stond op de shortlist van de Libris Literatuurprijs, die ene keer dat ik in de jury zat. Dat was goed: ik was blij dat het op de shortlist stond, het hoefde niet te winnen. Je moet debutanten niet opzadelen met een té succesvolle eerste roman. Kijk naar wat er met Peter Buwalda gebeurd is. Maar Alleen maar nette mensen kreeg alsnog een andere grote prijs, werd verfilmd, en dus werd de debutant alsnog “gezadeld”. Nieuw werk liet op zich wachten, hij liep leeg in columns (zie opnieuw Buwalda) en de weinige romans die er alsnog kwamen werden lauw onthaald. Hij had de satirische chroniqueur van de multiculturele (superdiverse?) samenleving kunnen worden.
Heftige discussie, op een bepaald moment, in de Libris-jury: Vuijsjes boek kon en mocht niet bekroond worden, het was werkelijk té vrouwonvriendelijk. Bij herlezing struikel ik eerder over hoe dicht de schrijver bij het racisme komt. Alle zwarte vrouwen in het boek zijn schreeuwerige types, urenlang tuttend aan hun haar, en ze verlangen cadeautjes in ruil voor seks. Zou dat vandaag nog altijd aanvaard worden als een kritiek op de multi-en-zo-verder, of gewoon als verderfelijke stereotypering?
De kritiek op het milieu van Davids familie (personages die worden voorgesteld als de belangrijke opiniemaker, de presentator van de enige goede talkshow op tv, enzovoort) is trouwens ook niet mis: dat ze onder een dun laagje culturele correctheid alleen maar denken aan geld verdienen en status. Het zijn nette mensen, die graag nog meer geld willen verdienen om net te blijven.
De titel is dus 100 percent correct: alle personages in dit boek zijn nette mensen, in de betekenis van “types die alleen maar denken aan geld”, zowel de blanken als de zwarten.
Vreemd dat ik op Amazon geen enkele vertaling van dit boek vind. Was het te Amsterdams om in het buitenland iets te betekenen? Maar het was toch verfilmd? Hoe kan dat dan? Intussen zie ik op Bol wel dat deze maand de 16de druk van Alleen maar nette mensen uitkomt. Dik tien jaar oud, en nog altijd in druk. Het zal straks nog een klassieker worden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten