Voor ‘Doorlezen of niet?’ lees ik de eerste 50 bladzijden van een (meestal recent) boek, breng verslag uit van mijn leeservaring en beantwoord ten slotte de vraag: lees ik door in dit boek... of toch maar niet?
Vandaag: Dertig dagen van Annelies Verbeke (Uitgeverij De Geus, 314 blz., € 19,95).
Wie? Annelies Verbeke is de auteur van romans en verhalenbundels met afgebeten titels: Reus, Vissen redden, Groener gras, Veronderstellingen en uiteraard Slaap! Volgens de flap van Dertig dagen is zij ‘zonder enige twijfel (...) het grootste talent van haar generatie’. Dat is een quote van mij, dus daar zal ik het dan maar mee eens zijn.
Vooroordeel van de dag? Open het boek en je ziet meteen: het eerste hoofdstuk draagt nummer dertig. Het boek telt af naar... iets. Naar wat? Naar een vergelijking met Peter Verhelsts Zwerm?
Buzz? Interviews en recensies in alle kranten en weekbladen tegelijk. Mysterieus hoe sommige boeken opeens voor iedereen prioriteit blijken te hebben. Dik tien jaar recensent en ik snap nog altijd niet hoe dat werkt.
Wat was de vraag? Doet het ertoe dat Alphonse uit Senegal komt?
De eerste vijftig bladzijden... We lopen in het voetspoor van Alphonse, een Senegalees die door privé-omstandigheden in Zoetemore, West-Vlaanderen beland is, met zijn vriendin Kat. Alphonse is klusjesman en heeft een talent: mensen openen hun hart voor hem. Niet alleen heeft hij snel inzicht in wat er misloopt in het leven van zijn klanten, hij kan vaak ook dingen rechttrekken. Dat gaat iets moeilijker in zijn privéleven.
Alphonse is, behalve voor zijn klanten, ook een rustpunt voor de lezer. Hij is een zorgvuldig getekend personage in een wereld vol mensen die op de rand van het cartooneske bewegen. Let in het eerste hoofdstuk op de beschrijvingen van het bewegen en de houdingen van Sieglinde en Ronny, het echtpaar dat niet kan verdragen dat hun buren hen voortdurend naäpen. ‘Een hoekige dans’, ‘als een apin’, ‘wikkelt zijn armen om zijn hoofd’... Het is alsof Verbeke de boel dik in de verf zet, zodat Alphonse deze cartoonfiguurtjes weer kan vermenselijken.
Dit zijn geen in zichzelf pratende randfiguren... (...) Dit is de afwijking niet, dit is de norm achter muren.
In de ogen van anderen zijn we allicht allemaal afwijkingen. Als Verbeke even van vertelperspectief wisselt, en Alphone bekijkt door de ogen van zijn vriendin Kat, staat er: ‘Soms vindt ze hem een karikatuur van vitaliteit, een man voor yoghurtreclames.’ Dat wat wij over elkaar weten, vaak niet meer is dan een op drijfzand gebouwde aanname, heeft Verbeke al overtuigend gedemonstreerd in haar verhalenbundel Veronderstellingen; Dertig dagen introduceert nu een personage in Verbekes oeuvre dat voorbij die veronderstellingen kan kijken. Een boek over afstand en toenadering?
Er is al veel te doen geweest in de pers over het feit dat de afkomst van Alphonse niet expliciet wordt gemaakt. Het is een boek met migranten, zonder dat die onmiddellijk worden “genationaliseerd”. Toch vraag ik me hoe belangrijk dat gegeven is. Thema of ornament? Ik neig naar dat tweede. Hoe dan ook is Alphonse, met zijn intrigerende talent en zijn onzekerheid over wat hij er mee aanmoet, een sterk personage. Dat is een eerste reden waarom Dertig dagen aanvoelt als een nieuwe benadering voor Verbeke. In eerder werk hield ze soms een grote, ironische distantie ten opzichte van haar personages (zie de verhalen in Groener gras) of kroop ze helemaal in hun huid, zodat ze onbetrouwbare vertellers werden (in Veronderstellingen), maar dit keer is de afstand schrijfster/personage niet meer heel groot of heel klein. Er is iets... genormaliseerd. Benieuwd of dit verderop in het boek zo blijft.
Hoe gelezen? Op het dakterras, met t-shirt aan en sjaal om, terwijl poes Céline naar het rode leeslint van Dertig dagen klauwt en het nat weet te zabberen. Het boek gaf mij hetzelfde gevoel als de voorjaarszon: dit komt goed. Heel goed, zelfs.
Doorlezen?
Natuurlijk. Recensie in de Standaard der Letteren volgt.
Woensdag:
doorlezen of niet in The tenants of Moonbloom van Edward Lewis Wallant?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten