Een tijdje terug publiceerde De Standaard een artikel over de golf aan zelfhulpboeken over geluk (DS 3/11/2015). Ik herinnerde me toen het boekje The situation is hopeless but not serious (1983; toentertijd vertaald als Geluk is ook niet alles) en heb het sindsdien niet meer uit mijn hoofd gekregen.
De auteur was Paul Watzlawick, een Oostenrijks-Amerikaans psycholoog en communicatiewetenschapper (1921-2007). Hij betoogt dat de mens niet het geluk maar het ongeluk moet nastreven. Van geluk wordt een mens namelijk ongelukkig.
Je hoeft alleen maar naar de zoo te gaan om te weten dat ik een punt heb, schrijft Watzlawick. De dieren daar zijn in veiligheid. Ze hebben te eten. Ze hoeven zich nergens zorgen om te maken. En ze vervelen zich linea recta een psychose in. Dat is wat de mens die het geluk vindt te wachten staat.
Dus, hoe het ongeluk te vergroten? ‘Useful and helpful information is rare and usually quite unintentional’, schrijft Watzlawick droogjes, maar hij zal toch z’n best doen. Hij stuurt de lezer in de richting van een perverse vorm van mindfulness. Word je bewust van alle kleine dingen die er in en om je heen mis zouden kunnen lopen, zegt hij. Ga in een stille kamer zitten en concentreer je op die storende piep: dat moét wel een oorziekte zijn. Concentreer je op je schoenen en ontdek hoe onprettig ze schuren, hoe warm of hoe koud je voeten het hebben; koop dan een nieuw paar schoenen en ontdek dat ze weer niet precies lekker zitten. Is er iemand die van je houdt? Denk dan al aan je beperkingen en je kleine kanten, en vraag je af: hoe gestoord moet iemand zijn om van jou te houden? Heb je iemand een plezier gedaan? Analyseer die altruïstische handeling tot ze ontmaskert is als een schoolvoorbeeld van egoïsme.
The situation is hopeless blijft maar door m’n hoofd spoken. Hoe kan het ook anders, met de terreur in Parijs? Watzlawick zou de reactie van Frankrijk (namelijk: meer bommen op IS-territorium) toejuichen. Altijd teruggrijpen naar dezelfde oplossing, ook al is meermaals bewezen dat ze niet werkt: dat is de snelweg naar het ongeluk! Veel Europese regeringen gedragen zich als neurotici, die elke avond exact vijf keer uit bed komen, om te controleren of de achterdeur wel op slot is. We creëren onze eigen probleempjes, om de echte gevaren niet onder ogen te moeten zien.
Tot het echt niet meer anders kan. Tot de politie ons vriendelijk verzoekt de kinderen thuis te houden, en niet naar de film te gaan. Dan voelen we de dreiging. Dan voelen we ons ongelukkig. En hoe fout dat ook klinkt: opeens voelen we ons een stuk heftiger leven.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten