Countrymuziek wordt te vuur en te zwaard verdedigd, in de nieuwe Christophe Vekeman, een boek ‘zoals u er nog nooit één hebt gelezen’.
In tegenstelling tot verschillende literaire generatiegenoten heeft Christophe Vekeman nog nooit écht een seller gehad. Daardoor is hij nooit in de verleiding gekomen om zich, louter voor het geld, te gaan herhalen. Het gelukkige gevolg? Dat hij als schrijver blijft evolueren (terwijl anderen stilvallen), waardoor een nieuwe Vekeman beginnen altijd weer een spannend moment is. Nadat hij in de roman Hotel Rozenstok nadrukkelijk (maar niet echt) afscheid nam van de literatuur, is er nu Johnny Paycheck, een non-fictieboek over een countryzanger (1938-2003) die zelfs in de VS niet erg bekend is. Niet bekend genoeg, alleszins, om al een biograaf te hebben gevonden. Vekeman is de eerste.
Een bekende naam is Paycheck niet (wel een grappige), en de weinige hits die hij schreef werden gezongen door anderen. Maar hij was wel een kleurrijke figuur en Vekeman kan al zijn liefde voor countrymuziek aan Paycheck ophangen.
‘Een boek zoals je er nog nooit één hebt gelezen, over een man van wie je nog nooit hebt gehoord’, luidt de ondertitel. Het is dus geen biografie, geen roman gebaseerd op het leven van, en al evenmin een versleuteld zelfportret, bezweert de auteur. Het is een boek over country, een zanger, het wezen van kunst, wat het betekent om een winnaar of een loser te zijn in deze wereld, over Vekemans kindertijd (‘niets anders dan gevangenis’), over romantiek en nog veel meer.
Vekeman doet niet aan hagiografie, maar buigt zich meermaals over netelige kwesties, zoals de “politieke oriëntatie” van countrymuziek. Voorbeeld: het ondoorgrondelijke nummer ‘Okie from Muskogee’. Misschien is het een protestsong, misschien juist een anti-protestsong. Misschien is in dat nummer een arme boerenkinkel aan het woord, die zijn redblooded-Americanness uitspeelt tegen de luiheid van de rijken, of misschien had de schrijver van ‘Okie from Muskogee’ juist een parodie in gedachten, een parodie van het boerenkinkelige gedachtengoed. Het moet gezegd, er gaat wel een beetje een wereld voor je open, ja, als je voor het eerst in je leven verplicht wordt na te denken over country-teksten. Dàt heeft Vekeman dan toch maar bereikt.
Vekeman heeft, behalve romans en poëzie, al eerder non-fictie in boekvorm gepubliceerd, maar Leven is werk (2009) bevatte nog “gewoon” artikels, meestal eerder gepubliceerd in De Morgen. Johnny Paycheck breekt uit het kader en trapt het aan splinters: Vekeman maakt thematische en inhoudelijke verbindingen die ons elk spoor zouden doen kwijtraken, mocht er niet de overtuigingskracht van zijn stijl zijn, die de lezer, vaak rechtstreeks aangesproken, door het boek sleurt.
Want uiteindelijk is dit boek één lang pleidooi. Een poging van een countryliefhebber om zijn liefde te verklaren. Vekeman vraagt: ik ben toch niet gék om deze nummers zo goed te vinden? En daarna doet hij er alles aan om ons ‘nee’ te laten antwoorden.
Klinkt te raar voor u? Geen nood, er ligt ook een klassiekere nieuwe Vekeman in de winkels. De novelle met de fantastische titel Gezellig is anders werd geschreven op vraag van de bekende Te gek!?-campagne. Het is de tweede keer dat Te gek!? een novelle uitbrengt en ze maken hier een bruuske koerswijziging: vorige keer namen ze immers Ish Ait Hamou in de arm. Die schreef voor hen het sentimentele gedrocht Als je iemand verliest die je niet kan verliezen. Vekeman en Hamou, vertaald naar gastronomie is dat het verschil tussen fazant in fine champagnesaus, afgewerkt met versgeraspte zwarte truffel, en het eten van modder.
De novelle – een hilarisch verhaal over een cameraman die zijn werk verliest, begint te geloven dat echt iedereen gestoord is en die gekte wil bestrijden met een “gezelligheidsfestival” – geeft ook aan waarom Hotel Rozenstok en Johnny Paycheck zo’n belangrijke boeken zijn. Deze novelle is het werk van de Vekeman van vroeger. Wie dat werk een beetje kent, ziet in welke kronkel de geest van de hoofdpersoon zich aan het draaien is, en wordt niet echt verrast door de onthullingen in de tweede helft. Dat iedereen in meerdere of mindere mate gek is (of minstens een stúk minder rationeel dan wij believen te geloven), dat lazen we al vaker bij Vekeman en genuanceerder ook. De schreeuwerige vrouwelijke hoofdpersoon lijkt bovendien weggelopen uit ouder werk van hem, en is intussen ruimschoots overklast door, bijvoorbeeld, de heldin van Een uitzonderlijke vrouw (2012).
Gezellig is anders is een uitstekende inleiding tot Vekemans werk en vergis u niet: ik heb weer zitten hikken van het lachen, en het slot is sober, ontregelend en grotesk, zoals alleen Vekeman die elementen kan mengen tot iets wat zeer doet. Maar het is ook een gepasseerd station en dat weet de auteur ongetwijfeld zelf ook. Fijn voor Te gek!? dat ze eens een goed boek gevonden hebben, fijn voor onze literatuur dat Vekeman met Johnny Paycheck toont dat hij nog andere pijlen op zijn boog heeft.
In Gezellig is anders wordt de mens ergens omschreven als een ‘levende gebeurtenis’. Dat is Vekemans oeuvre ook.
Gezellig is anders. Manteau, 118 blz., € 15
Johnny Paycheck. De Arbeiderspers, 213 blz.,€ 18,99
In tegenstelling tot verschillende literaire generatiegenoten heeft Christophe Vekeman nog nooit écht een seller gehad. Daardoor is hij nooit in de verleiding gekomen om zich, louter voor het geld, te gaan herhalen. Het gelukkige gevolg? Dat hij als schrijver blijft evolueren (terwijl anderen stilvallen), waardoor een nieuwe Vekeman beginnen altijd weer een spannend moment is. Nadat hij in de roman Hotel Rozenstok nadrukkelijk (maar niet echt) afscheid nam van de literatuur, is er nu Johnny Paycheck, een non-fictieboek over een countryzanger (1938-2003) die zelfs in de VS niet erg bekend is. Niet bekend genoeg, alleszins, om al een biograaf te hebben gevonden. Vekeman is de eerste.
Een bekende naam is Paycheck niet (wel een grappige), en de weinige hits die hij schreef werden gezongen door anderen. Maar hij was wel een kleurrijke figuur en Vekeman kan al zijn liefde voor countrymuziek aan Paycheck ophangen.
‘Een boek zoals je er nog nooit één hebt gelezen, over een man van wie je nog nooit hebt gehoord’, luidt de ondertitel. Het is dus geen biografie, geen roman gebaseerd op het leven van, en al evenmin een versleuteld zelfportret, bezweert de auteur. Het is een boek over country, een zanger, het wezen van kunst, wat het betekent om een winnaar of een loser te zijn in deze wereld, over Vekemans kindertijd (‘niets anders dan gevangenis’), over romantiek en nog veel meer.
Vekeman doet niet aan hagiografie, maar buigt zich meermaals over netelige kwesties, zoals de “politieke oriëntatie” van countrymuziek. Voorbeeld: het ondoorgrondelijke nummer ‘Okie from Muskogee’. Misschien is het een protestsong, misschien juist een anti-protestsong. Misschien is in dat nummer een arme boerenkinkel aan het woord, die zijn redblooded-Americanness uitspeelt tegen de luiheid van de rijken, of misschien had de schrijver van ‘Okie from Muskogee’ juist een parodie in gedachten, een parodie van het boerenkinkelige gedachtengoed. Het moet gezegd, er gaat wel een beetje een wereld voor je open, ja, als je voor het eerst in je leven verplicht wordt na te denken over country-teksten. Dàt heeft Vekeman dan toch maar bereikt.
Vekeman heeft, behalve romans en poëzie, al eerder non-fictie in boekvorm gepubliceerd, maar Leven is werk (2009) bevatte nog “gewoon” artikels, meestal eerder gepubliceerd in De Morgen. Johnny Paycheck breekt uit het kader en trapt het aan splinters: Vekeman maakt thematische en inhoudelijke verbindingen die ons elk spoor zouden doen kwijtraken, mocht er niet de overtuigingskracht van zijn stijl zijn, die de lezer, vaak rechtstreeks aangesproken, door het boek sleurt.
Want uiteindelijk is dit boek één lang pleidooi. Een poging van een countryliefhebber om zijn liefde te verklaren. Vekeman vraagt: ik ben toch niet gék om deze nummers zo goed te vinden? En daarna doet hij er alles aan om ons ‘nee’ te laten antwoorden.
Klinkt te raar voor u? Geen nood, er ligt ook een klassiekere nieuwe Vekeman in de winkels. De novelle met de fantastische titel Gezellig is anders werd geschreven op vraag van de bekende Te gek!?-campagne. Het is de tweede keer dat Te gek!? een novelle uitbrengt en ze maken hier een bruuske koerswijziging: vorige keer namen ze immers Ish Ait Hamou in de arm. Die schreef voor hen het sentimentele gedrocht Als je iemand verliest die je niet kan verliezen. Vekeman en Hamou, vertaald naar gastronomie is dat het verschil tussen fazant in fine champagnesaus, afgewerkt met versgeraspte zwarte truffel, en het eten van modder.
De novelle – een hilarisch verhaal over een cameraman die zijn werk verliest, begint te geloven dat echt iedereen gestoord is en die gekte wil bestrijden met een “gezelligheidsfestival” – geeft ook aan waarom Hotel Rozenstok en Johnny Paycheck zo’n belangrijke boeken zijn. Deze novelle is het werk van de Vekeman van vroeger. Wie dat werk een beetje kent, ziet in welke kronkel de geest van de hoofdpersoon zich aan het draaien is, en wordt niet echt verrast door de onthullingen in de tweede helft. Dat iedereen in meerdere of mindere mate gek is (of minstens een stúk minder rationeel dan wij believen te geloven), dat lazen we al vaker bij Vekeman en genuanceerder ook. De schreeuwerige vrouwelijke hoofdpersoon lijkt bovendien weggelopen uit ouder werk van hem, en is intussen ruimschoots overklast door, bijvoorbeeld, de heldin van Een uitzonderlijke vrouw (2012).
Gezellig is anders is een uitstekende inleiding tot Vekemans werk en vergis u niet: ik heb weer zitten hikken van het lachen, en het slot is sober, ontregelend en grotesk, zoals alleen Vekeman die elementen kan mengen tot iets wat zeer doet. Maar het is ook een gepasseerd station en dat weet de auteur ongetwijfeld zelf ook. Fijn voor Te gek!? dat ze eens een goed boek gevonden hebben, fijn voor onze literatuur dat Vekeman met Johnny Paycheck toont dat hij nog andere pijlen op zijn boog heeft.
In Gezellig is anders wordt de mens ergens omschreven als een ‘levende gebeurtenis’. Dat is Vekemans oeuvre ook.
Gezellig is anders. Manteau, 118 blz., € 15
Johnny Paycheck. De Arbeiderspers, 213 blz.,€ 18,99
Geen opmerkingen:
Een reactie posten